Wassily Grosman – Über den Antisemitismus 

 

Waßili Großman - Wegn Antißemitism 

(Jiddisch)

 

(Original: Ssowetiš-Hejmland, No. 2 / 1989; s. 100-102)

 

Der antißemitism git wegn sich zu wißn faršejdn-artik - er antplekt sich in an opšpotndiker, ekldiker umfrajntlechkajt un in oißrotndike pogomen.

Faršejdene sajnen di konkrete oißdrukn funem antißemitism - an idejišer, inerlecher, farbahaltener, hißtorišer, štejgerišer, fisiologišer; faršejdnartik sajnen di formen sajne - an indiwiduele, a geselšaftleche, a meluchiše.

Dem antißemitism kon men trefn ßaj in mark, ßaj af sizungen funem presidium fun der wißnšaft-akademie, in der nešome fun a tifn sokn un in di kinder-špiln afn hoif. Der antißemitism hot on a šodn far sich aribergewandert fun der zajt fun segl-šifn un hantšpinreder in der epoche fun reaktiwe motorn, atom-reaktorn, un elektro-mašinen.

Der antißemitism is kejnmol nit kejn zil, er is štendik blois a mitl, a bawajs fun wideršpruch, welche hobn nit kejn aroißgang.

Der antißemitism is a špigl fun ejgene felern fun basundere mentšn, ganze geselšaftleche ordenungen un meluchiše ßißtemen. Sog mir, in woß du bašuldikßt di jidn, wel ich dir sogn, in woß du alejn bißt šuldik.

Di ßine zu dem foterlendišn lajb-ejgntimerišn recht, afile inem bawußtsajn fun a kemfer far frajhajt, fun a šlißelburger areßtat, funem poier olejnitšuk, hot sich gefunen an oißdruk alß ßine zu di liachn un s'šideß. afile der genialer doßtoiewßki hot dersen dem s'šid-wochernik dort, wu er hot gedarft derkenen di umberachmoneßdike oign fun a rußišn podriadtšik, lajb-ejgentimer un sawodtšik.

Zugebndik dem oißgetrachtn mizad im alejn welt-jidntum štrichn fun raßism un a štrebung zu welt-heršaft, wi oich koßmopolitiše glajchgiltikajt zum dajtšišn hejmland,

(100) hot der nazional-ßozialism zugešribn di jidn sajne ejgene štrichn. Doß is ober blois ejn aßpekt funem antißemitism.

Der antißemitism is an oißdruk fun talantlosikajt, fun nit konen sign in a lebnßkamf, glajch af glajch - in der wißnšaft, inem handl un hantwerkeraj, in moleraj. Der antißemitism is a ßimen fun mentšlecher talantlosikajt. Melucheß suchn a derklerung fun sejere durchfaln un di intrigeß funem welt-jidntum. Doß is ober ejn aßpekt funem antißemitism.

Der antißemitism is an oißdruk fun umbawußtsinikajt fun di folkßmaßn, welche sajnen nit fe'ik sich fananderklajbn in di ßibeß fun sejere zoreß un lejdn. Opgeštanene mentšn se'en di ßibeß fun sejere zoreß nit in der meluchišer un geselšaftlecher ordenung, nor in di jidn. Ober oich ot di maßn-antplekung funem antißemitism is ejn aßpekt sajner.

Der antißemitism is a ßchum fun religiese forurtejln, welche tšaden in di unteršte šichtn fun der geselšaft. Ober doß is blois ejn aßpekt funem antißemitism.

Ekl zum oißsen fun a jidn, zu sajn lošn, zu sajn špajs is, farštejt sich, nit di emeße ßibe fun dem fisiologišn antißemitism. Wajl a mentš, woß redt mit ekl wegn di kutšerawe hor fun a jidn, wegn sajn s'šeßtikuliazie, wert in der selber zajt anzikt fun di šwarze kutšerawe hor fun kinder af di bilder fun murilio, is glajchgiltik zu di gorgldike rejd un zu der s'šeßtikuliazie fun armener, kukt frajntlech af a bloi-lipedikn neger.

Antißemitism is a basundere deršajnung in der rej farfolgungen, welche me bagejt kegn di nazionale minderhajtn. Doß is a basundere deršajnung, wajl der hißtorišer guirl fun di jidn hot sich formirt ejgnartik, ßpezifiš.

Punkt wi der šotn fun a mentšn git a forštelung wegn sajn figur, punkt asoi git der antißemitism a forštelung wegn dem hißtorišn guirl un dem weg fun di jidn. Di gešichte funem jidntum hot sich zunoifgeflochtn un sich farejnikt mit fil fragen fun dem politišn un religiesn leben in der welt. Doß is di eršte basunderkajt fun der jidišer nazionaler minderhajt. Jidn leben kimat in ale lender fun der welt. Asa oißerßt brejte faršprejtung fun a nazionaler minderhajt in bejde halbkajlechn fun der erd - doß is di zwejte basunderkajt fun di jidn.

In der zajt funem ufbli fun dem handlß-kapital hobn sich bawisn jidn hendler un wochernikeß. In der zajt funem ufbli fun der indußtrie hobn jidn sich antplekt in der technik un in der indußtrie. Nit wejnik jidn arbetn in der atom-fisik.

Bejßn rewoliuzionern kamf hobn a ßach jidn sich antplekt wi merkwirdike tuer fun der rewoliuzie. Sej sajnen jene nazionale minderhajt, woß wert nit opgeworfn af der geselšaftlecher, geografišer periferie, nor štrebt antplekn sich in der richtung fun der hoipt-bawegung in der antwiklung fun di ideologiše un produzir-kreftn. Doß is di drite basunderkajt fun der jidišer nazionaler minderhajt.

A tejl fun der jidišer minderhajt aßimilirt sich, zegejt sich in der merhajt fun der bafelkerung funem land, nor der folkišer, brejter grunt-tejl funem jidntum hit op doß nazionale in der šprach, in der religie, in dem štejger. Der antißemitism hot gemacht far sajn klal bašuldikn dem aßimilirndikn tejl funem jidntum in gehejme un religiese štrebungen, un dem organišn tejl funem jidntum, woß bašeftikt sich mit hantwerkeraj, mit fisišer mi, machn farantwortlech far jene, woß batejlikn sich in der rewoliuzie, in der onfirung mit der indußtrie, in der šafung fun atom-reaktorn, fun akzionere geselšaftn un benk.

(101) Di oibndermonte basunderkajt sajnen ejnzikwajs ejgntimlech der oder jener nazionaler minderhajt, ober, dacht sich, blois jidn hobn farejnikt in sich ot di ale basunderkajtn. Der antißemitism hot oich opgešpiglt in sich ot di basunderkajt, er hot oich sich zunoifgegoßn mit di hoipt-fragn funem politišn, ekonomišn, ideologišn religiesn leben in der welt. In dem štekt di bejswilike basunderkajt funem antißemitism. Der flam fun sajne šajterß baloicht di ßame groilike zajt in der gešichte.

Wen der reneßanß hot sich arajngerißn inem midber funem katoilišn mitlaltertum, hot di welt fun finzterniš ongezundn di šajterß fun der inkwisizie. Sejer fajer hot baloichtn nit nor dem koiech fun bejs, nor oich doß bild fun sajn umkum.

Inem zwanzikßtn jorhundert hot di farurtejlte zum umkum alte nazionale formazie fun fisiš opgeštanene un šlimasldike melucheß ongezundn di šajterß fun ošwentšim, di liubliner un treblinker krematorieß. Sejer flam hot baloichtn nit nor dem kurzn fašißišn triumf. Der dosiker flam hot faroißgesogt der welt, as der fašism is farurtejlt. Zum antißemitism kumen on, ejder eß lost sich arop af sejer kop der umfarmajdlecher guirl, ßaj alweltlech-hißtoriše epocheß, ßaj regirungen fun reakzionere šlimasldike melucheß, ßaj basundere mentšn, welche štrebn oißbeßern sejer nit-gelungen leben.

Zi sajnen gewen faln in farloif fun zwej jortoisnter, wen frajhajt, mentšlechkajt hobn sich banizt mit antißemitism wi a mitl fun kamf? Efšer sajnen aselche faln gewen, ober ich wejß nit fun aselche.

Der štejgerišer antißemitism is a blutloser antißemitism. Er sogt ejdeß wegn dem, as in der welt sajnen faran nit-fargineriše naronim un šlimasolim.

In di demokratiše lender kon antštejn a geselšaftlecher antißemitism; er antplekt sich in der preße, welche representirt di oder jene reakzionere grupeß, in di handlungen fun di dosike reakzionere grupeß, lemošl, inem boikot fun jidišer arbet oder fun jidiše ßchoireß, in der religie un in der ideologie fun di reakzionern.

In di totalitare lender, wu ß’is nito kejn geselšaft, kon der antißemitism sajn blois a meluchišer.

Meluchišer antißemitism is an ejdeß fun dem, as di meluche macht a pruw sich onšparn af tipšim, reakzionern, šlimasolim, af der finzterniš fun gloibike un af der bejskajt fun di hungerike. Asa antißemitism eksißtirt af der eršter ßtadie fun dißkriminazie – di meluche bagrenezt di jidn inem oißwal fun woinort, fun a profeßie, in dem recht zu farnemen hoiche šteleß, in dem recht onzukumen in hoichšuln un bakumen wißnšaftleche titlen uaw.

Špeter farwandlt sich der meluchišer antißemitism in a farnichtndikn.

In der epoche, wen di alweltleche reakzie tret arajn in a toitgeferlechn far ir kamf mit di koicheß fun der frajhajt, wert far ir der antißemitism a meluchiše, a partej’iše idej; asoi is gešen inem zwanzikßtn jorhundert, in der epoche fun fašism.